“Eğitimde feda edilecek tek fert yoktur…”
¢ Ülkemizde özel eğitim gerektiren çocukların eğitimine 1889 yılında İstanbul Ticaret Mektebi bünyesinde işitme engelli çocuklara eğitim veren bir okulun açılması ile başlanılmıştır. Daha sonra bu okula görme engellilerle ilgili bir bölüm eklenmiş, okul 30 yıl eğitim verdikten sonra kapatılmıştır.
¢ 1921 yılında Özel İzmir Sağırlar-Körler Okulu açılmış ve bu okul 1924 yılından 1950 yılına kadar Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'na bağlı olarak özel eğitim hizmetlerini sürdürdükten sonra aynı yıl Millî Eğitim Bakanlığı'na devredilmiştir. 1950 yılından 1980 yılına kadar Özel Eğitim Hizmetleri, İlköğretim Genel Müdürlüğü bünyesinde bir şube müdürlüğü tarafından yürütülmüştür.
¢ Eğitim sistemimizde rehberlik kavramının gündeme gelmesi ise II. Dünya Savaşı'ndan sonraki yıllardadır. Bu yıllardaki müfredat programlarında; bireyler arası farklılıklardan, eğitim ve programların bu farklılıklara göre uyarlanması gereğinden bahsedilmeye başlanmıştır.
¢ Marshall Planı çerçevesinde Ülkemize gelen Amerikalı uzmanların eğitimimizdeki çeşitli geliştirme ve yenileştirme faaliyetleri sırasında, eğitimde ve özellikle rehberlikte kullanılacak ölçme araçlarını geliştirmek üzere Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'na bağlı bir Test-Araştırma Bürosu 1955 yılında kurulmuştur. Bu büro rehberlikte bazı ölçme araçları üzerinde çeşitli çalışmalar yapmış, ancak sonraki yıllarda çeşitli örgütsel düzenlemeler sırasında kapatılmıştır.
¢ 06.08.1980 tarihinde 2429 sayılı onayla Özel Eğitim Genel Müdürlüğü kurulmuş, 27.02.1982 tarihinde Daire Başkanlığına, 13.12.1983 gün ve 179 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Özel Eğitim ve Rehberlik Dairesi Başkanlığına dönüştürülmüştür. Aynı yıl çıkarılan 2916 sayılı "Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu"nda, özel eğitime muhtaç çocukların yetiştirilmelerine dair esaslar belirlenmiştir.
¢ Türkiye’de gelişim geriliği olan çocukların eğitimine erken başlamanın esas olduğu ilk olarak,1983 yılında çıkarılan 2916 sayılı "Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu"nda belirtilmiştir. Ancak yasada kabul edilen bu ilke, gereğince anlaşılıp uygulanamamıştır (Akçamete, 1998)
¢ Erken eğitimin bir ilke olarak kabul edildiği yasayı, 1987 yılında yürürlüğe giren “Özel Gereksinimli Çocukların Okul öncesi Eğitimleriyle İlgili Genelge” takip etmiştir.
¢ Bu genelgede engelli tanısı almış çocukların, uyarlanmış programlar ile özel eğitim anaokullarında ve anasınıflarında, okulöncesi eğitimlerden yararlanması, dört-beş yaşın altında çocuğa sahip ailelerinin rehberlik hizmeti almaları gerektiği belirtilmiştir.
¢ Ülke genelinde özel eğitim ve rehberlik alanında ihtiyaçların artması sonucu, hizmeti daha etkin ve yaygın olarak yürütebilmek amacıyla 30.04.1992 gün ve 3797 sayılı Kanunla Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
¢ Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ nün görevleri 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunla belirlenmiştir. Bununla birlikte Özel Eğitim ve Rehberlikle ilgili hususlar Anayasamız ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda da yer almıştır;
Anayasanın 42. maddesinde; “Devlet maddi imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır” ifadesi yer almaktadır.
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 6.maddesinde; “Yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır.” 8.maddesinde ise; “Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır.” hükümleri bulunmaktadır.
3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 23.maddesinde de Özel Eğitim ve Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ nün görevleri;
a) Özel eğitim sınıfları, özel eğitim okulları, rehberlik ve araştırma merkezleri, iş okulları ve iş eğitim merkezleri ile aynı seviye ve türdeki benzeri okul ve kurumların eğitim, öğretim ve yönetimi ile ilgili bütün görev ve hizmetlerini yürütmek,
b) Okul ve kurumların eğitim ve öğretim programlarını, ders kitapları ile eğitim araç ve gereçlerini hazırlamak ve Talim ve Terbiye Kurulu’na sunmak, şeklinde belirlenmiştir.
Genel Müdürlüğe bağlı taşra teşkilatı kurumları olan rehberlik ve araştırma merkezleri(RAM), özel eğitim okulları ve bilim sanat merkezleri aracılığıyla normal ve özel gereksinimi olan bireylerin psikolojik danışma ve rehberlik ile özel eğitim ihtiyaçlarına yönelik hizmet vermektedir.
¢ Erken çocukluk özel eğitiminin gelişimi ise yasal olarak, 06.06.1997 tarihli mükerrer 23011 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 573 sayılı “Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile engellilere ilişkin özel eğitim esasları belirlenmiştir.
Bu kararname, okul öncesi eğitimi zorunlu hale getirmekte, anne-babalara çocukları için alınacak eğitim kararlarına katılma hakkı ve sorumluluğu vermekte, bireyselleştirilmiş eğitim planlarının hazırlanması ve eğitim hizmetleri sonuçlarından ailelere bilgi verilmesini sağlamaktadır.
¢ Bu düzenlemenin ardından, 2000 tarihli ve 23937 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde tanımlanan “Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi” Yönetmeliğin Üçüncü Bölümü’nde bir maddede tanımlanmıştır. Yönetmelikte; erken çocukluk özel eğitim hizmetlerinin; bireyin eğitimi ve bireyin eğitimine katkı sağlamak amacıyla ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi yoluyla yapılacağı, okul ve kurumlarda veya gerektiğinde evde yürütüleceği, eğitim hizmetlerinin planlanması ve koordinasyonunun özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından yapılacağı, ifade edilmiştir.
¢ Sağlık personelinin Gelişimsel Pediatri alanında eğitilmesine yönelik,UNICEF ile Sağlık Bakanlığı Aile Planlaması Genel Müdürlüğü’nün desteklediği, “Sağlık Çalışanlarının Eğitimi Projesi”, UNICEF’le T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu işbirliğinin 2001 yılında başlattığı “Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi Projesi” uygulanmakta olan çalışmalar arasındadır.
¢ 2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı “Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”da ise, yeni doğan, erken Çocukluk ve çocukluğun her dönemi ;fiziksel,işitsel, duyuşsal,sosyal,ruhsal ve zihinsel gelişimlerin izlenmesi, genetik geçişli ve özürlülüğe neden olabilecek hastalıkların erken teşhisinin sağlanması ile özürlülüğün önlenmesinin, Sağlık Bakanlığı’nca yapılacağı belirtilmiştir.
¢ 2006 tarihli Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği 31.05.2006 tarih ve 26184 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.Öte yandan eski yönetmelikte yer alan, otuz altı aydan büyük çocukların kuruma dayalı hizmetlerle kaynaştırmadan yararlanması, hizmetlerin altı ayda bir değerlendirilmesi, bir ekip tarafından aile ve çocuk hizmetlerinin belirlenmesi hükümleri, 2006 yılının yeni yönetmeliğinde yer almamıştır.
¢ 31.08.2006 tarih ve 3949 sayılı Makam Onayı ile kabul edilmiş “ Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Çalışma Yönergesi”ne göre İdari İşler Daire Başkanlığı, Özel Eğitim Daire Başkanlığı ve Psikolojik Danışma ve Rehberlik Daire Başkanlığı olmak üzere üç daire başkanlığı bünyesinde 14 şube müdürlüğü olarak faaliyetlerini yürütmüştür.
¢ 2011yılında MEB tarafından yapılan son düzenleme ile Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü olarak isim almış, Genel Müdür Yardımcılıkları, Daire Başkanlıkları ve Şube Müdürlükleri kaldırılmış, yeni teşkilat aşağıdaki gibi düzenlenmiştir;
Genel Müdür, Genel Müdüre bağlı;
1-Eğitim Politikaları Grup Başkanlığı,
2-Programve Öğretim Materyalleri Grup Başkanlığı,
3- Eğitim Rehberlik ve Kaynaştırma Grup Başkanlığı ,
4-Özel Yeteneklerin Geliştirilmesi Grup Başkanlığı,
5- Rehberlik Araştırma Merkezleri Grup Başkanlığı,
6- İzleme ve Değerlendirme Grup Başkanlığı,
7-Özel Büro Hizmetleri.
2011- Gazi Ün.Yüks.Lisans Ders Çalışma Araştırmalarım